کتاب «مناظره اسلامی» روانه بازار نشر شد

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «مناظره اسلامی (کشف حقیقت به روش گفت و گو و مفاهمه در فرهنگ اسلامی (صنعت ششم))» اثر حجت الاسلام محمدباقر شریعتی سبزواری در ۴۱۶ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ رسید.

مجادله‌ها در فرایند زمان، جز اختلاف، بدبینی، دشمنی و کینه توزی، خونریزی و آوارگی، به بار نیاورده است و اکنون نیز با توجه به فضای رسانه‌ای معاصر در می‌یابیم که سطوحی از خشونت کلامی و میل به چیرگی و استیلا در آن دیده می‌شود؛ در حالی که اگر دو طرف، به نیت و انگیزه روشن شدن «حق» در یک مسئله و موضوع به «مباحثه» بپردازند، فرزند سالم و کامل و زیبایی به نام «حقیقت» به «دنیای باور» پای می‌نهد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نویسنده، مناظره اسلامی را در قالب «صنعت ششم» برای اولین بار در این کتاب بسط داده است.

در این کتاب کوشش شده به صورت مستقل پس از مطالعه متون مناظره‌ها در فرایند مباحث مختلف، به مثابه گواه و نمونه استفاده کرده و هر دلیل و قاعده و موازینی که در کتاب تدوین می‌شود، حتی المقدور با یک مناظره عملی از قرآن، پیامبر، امامان و اصحاب فاضل آنان یا عالمان ربانی در عصر گذشته و حاضر، شاهد آورده شود تا علاقه‌مندان به مناظرات اسلامی عنایت بیشتری پیدا کنند.

ساختار اثر

این کتاب در هفت بخش تألیف شده است؛ بخش اول با عنوان «عوامل کشف فن مناظره مطلوب و بحث آزادی بیان» شامل دو فصل است که فصل اول با عنوان «اکتشاف فن مناظره» به بررسی مجادله یونانی به جای مناظره اسلامی، جایگاه مناظره در قواعد گفت‌وگو، مجادله احسن و واژگان مشابه مناظره پرداخته و فصل دوم با عنوان «آزادی بیان و عقیده در اسلام» وجوب نهی از منکر، حرمت حفظ و نشر کتب ضلال و آیه لهو الحدیث را تبیین کرده است.

بخش دوم با عنوان «مناظره و صناعات خمس» به بیان گرایش مردم به محاورات و جدال و ملاک تقسیم قیاس در نگاه جدید پرداخته و مشترکات و مختصات مناظره با صناعات و مناظره شیخ جواد قمی با عبدالوهاب و مناظره شیخ معتصم با شیخ عبدالقادر را مورد تأکید قرار داده است.

«مبادی تصوریه و تصدیقیه مناظره» عنوان سومین بخش از کتاب حاضر است که مشتمل بر سه فصل است: فصل اول با عنوان «تعریف و موضوع مناظره» به بررسی مناظره در مقام تصور و تصدیق، تعریف مناظره توحیدی، آداب و قواعد آن و تقلید ستیزی و مبارزه با تعصبات می‌پردازد. فصل دوم با عنوان «تاریخ و پیشینه» به بیان مناظره همزاد بشریت، مناظره در عصر عباسی‌ها و مناظره در یونان و ایران می‌پردازد. فصل سوم با عنوان «فواید، شرایط و اهداف مناظره» فواید مناظره، گفت‌وگو بهترین راه تفهیم و توافق و یکی از روش‌های تعلیم و تربیت را تبیین کرده و شرایط مناظره‌گران و مجادله کنندگان احسن (آشنایی با قواعد منطقی، دوری از پرسش‌های مبهم و مغرضانه و پرهیز از الفاظ رکیک) و ضوابط مناظره مطلوب و سودمند (رعایت منطق و انصاف، اجتناب از منیت و خودبینی و ترک مقابله به مثل) را مورد تأکید قرار داده و مهارت علمی و عملی و کلامی و راهکارهای مناظره با ادیان را به رشته تحریر درآورده است.

نویسنده در بخش چهارم از این کتاب با عنوان «مجادله و گفت‌وگوی احسن در قرآن» به تشریح جدل و گفتگو در قرآن، حکمت تکرار واژه جدل و اعجاز قرآن و استدلال جدلی (استدلال از طریق تعریف، استدلال از راه ذکر خاص بعد از عام، قیاس خلف و انتقال به استدلال دیگر) پرداخته و فرق مناظره و نظایر آن با برهان، فرق مناظره و منازعه و محتوای مناظره و منابع آن را بیان کرده است.

پنجمین بخش از کتاب حاضر با عنوان «مناظره در تفکر غرب و اصول مناظره در مکتب اهل بیت (ع)» شامل دو فصل است که فصل اول با عنوان «مناظره از نظر غربی‌ها» به بررسی شیوه‌های مناظره در غرب (روش دیالکتیکی، گفت‌وگوی دونفری (دیالوگ)، سمپوزیوم (یا گفتگوی جمعی)، میزگرد و مناظره و شیوه سخن پژوهان پیشرو) پرداخته و مناظره در اروپا و آمریکا را شرح داده است. فصل دوم با عنوان «اصول مناظره در مکتب اهل بیت (ع)» روش مباحثه‌ای در اسلام، مناظره منطقی و مناظره علمی را تبیین کرده و اصول مناظره علمی امام رضا (ع) (سخن نرم و آهنگ گرم، نظم منطقی در گفتار و مستندگویی)، فرایند مناظره علمی (دعوت به پرسش، همگام و همراه شدن و هدایت و راهنمایی مناظر) و راه و رسم تبلیغ در قالب اسلامی را مورد تأکید قرار داده، و اخلاق مناظره در مجادله احسن (اِعمال حسد، کینه ورزی، خودستایی و تظاهر و ریا) و آداب مناظره از نظر اسلام (انگیزه اثبات حق، تخصص و اجتهاد، تکیه بر حق، پیراستگی از تعصبات و واجب کفایی) را به رشته تحریر درآورده است.

«اقسام مناظره، شیوه‌ها و روش‌های آن در مکتب اهل بیت (ع)» عنوان ششمین بخش از کتاب مذکور است که مشتمل بر سه فصل است: فصل اول با عنوان «اقسام مناظره و شیوه‌های آن» به بیان مناظره ادبی و فلسفی و مناظره سیاسی و مؤلفه‌های آن پرداخته و مناظره اقتصادی و کلامی، اهداف مناظره مامون (خراب کردن وجهه امام رضا (ع)، شناخت بهتر چهره امام و تمایل مامون به دانشمند معرفی کردن خویش) و شیوه‌های خاص در مناظره امام (مناظره تک به تک، خودداری از نقد شخصیت افراد به جای نقد استدلال، وارد کردن عیب مصنوعی، مغالطه نقل قول ناقص و مغالطه توسل به جهل) را مورد تأکید قرار داده است. فصل دوم مناظره با شیوه‌های دیگر (میدان دادن به طرف مقابل، انصاف و عدالت، با حوصله برخورد کردن، استفاده از شیوه اغفال و کادرسازی) و فصل سوم متون مناظرات (فرق آل و امت) را بررسی کرده است.

نویسنده در هفتمین و آخرین بخش از کتاب حاضر با عنوان «مناظره؛ آفات و آثار» که شامل چهار فصل است؛ در فصل اول با عنوان «عوامل موفقیت در مناظره» به بررسی تسلط کامل بر موضوع، ساده و طبیعی و یکدست بودن پرداخته و در فصل دوم با عنوان «نمونه‌هایی از مناظرات اصحاب مناظره هشام با دانشمند شامی»، مناظره مؤمن طاق با نعمان بن ثابت و مناظره با زید بن علی بن الحسین را مورد تأکید قرار داده و در فصل سوم به عنوان «آفات مناظره تکیه بر ظن و گمان»، تقلید کور از نیاکان، تکبر و غرور، حق ستیزی و انزوا و کناره جویی را تشریح کرده و در فصل چهارم با عنوان «موانع گفت‌وگو و مناظره قدرت‌های حاکم»، گرایش‌های افراطی، مطلق گرایی و ترس از گمراهی را به رشته تحریر درآورده است.

خودداری از نقد شخصیت افراد به جای نقد استدلال

از نکات جالب و شایان توجه در این مناظره و اغلب مناظرات اسلامی، آن است که امام رضا (ع) در هیچ جای مناظره مخاطبان خود را متهم به دروغگویی و مغلطه‌گری و سو استفاده مالی و غیره نمی‌کند، بلکه در همه موارد، نقاط اشتباه و انحراف موضوع آنان را تذکر می‌دهد. در حقیقت امام از نقد شخصیت افراد خودداری می‌کند و به نقد مطالب می‌پردازد. با آنکه در برخی موارد احساس می‌شود که مخاطبان امام راه اعتدال را رها کرده، کلمات خود را آمیخته با دروغ، تحریف یا مغلطه مطرح می‌کنند.

امام در همه این حالات، با صبر و حوصله از کنار شخصیت افراد گذشته و تنها استدلال‌های آنان را به نقد می‌کشد. در مقابل می‌بینیم که جاثلیق _ بزرگ نصرانیان _ از تنها فرصتی که برای نقد شخصیت امام پیدا می‌کند سریعاً استفاده کرده، آن حضرت را به جهل و ناتوانی علمی متهم می‌نماید، ولی امام رضا (ع) هماوردی نمی‌کند. توجه به این نکته در مناظراتی که دارای ناظران متعدد است باید در کانون توجه قرار گیرد، زیرا می‌تواند توجه مخاطبان را به سوی حق مداری مناظره جلب کند و از خارج شدن شکل مناظره از یک مباحثه علمی به دعوای شخصی جلوگیری نماید.

کد خبر 5889259 فاطمه علی آبادی

منبع: مهر

کلیدواژه: قران ایران یونان قرآن ایالات متحده امریکا اروپا امام رضا معرفی کتاب قرآن کریم معرفی کتاب قرآن آیت الله خامنه ای ایران قران ماه ربیع الاول مدینه انقلاب اسلامی ایران شیعه کربلا امام رضا ع تهران نشست علمی مورد تأکید قرار داده فصل اول با عنوان فصل دوم با عنوان مناظره اسلامی شخصیت افراد بخش از کتاب نقد شخصیت امام رضا شیوه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۱۲۰۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شیخ صدوق، روایتگر صادق احادیث

محمد بن علی بن حسین بن موسی‌ ابن بابویه‌ قمی‌ ملقب‌ به‌ شیخ‌ صدوق و «ابن بابویه» دانشمند بزرگ‌ شیعه در قرن چهارم است.

تولدی مبارک با دعای امام عصر (عج)

 شیخ صدوق از علمای است که نزدیک به عصر حیات امامان زندگی کرده‌است. اغلب منابع، تاریخ تولد شیخ صدوق را اندکی‌ پس‌ از سال‌ ۳۰۵ ه. ق‌ می‌دانند. خاندان ابن بابویه، خانواده معروف و خوشنامی در مناطق مرکزی ایران آن روزگار بودند. پدر شیخ صدوق، از فقهای به نام عصر خودش بود که در دوران امان امام حسن عسکری(ع) و غیبت صغرای حضرت ولیعصر(عج) در قم زندگی می‌کرد. او دکه‌ای کوچک در بازار قم داشت که از راه کسب و تجارت و در نهایت زهد و عفاف، امرار معاش می‌کرد و ساعاتی از روز را نیز در منزل خود به تدریس و تبلیغ احکام و نقل روایات می‌پرداخت. در خصوص ولادت شیخ صدوق روایتی وجود دارد که پدر او سال‌ها از ازدواجش می‌گذشت اما فرزندی نداشت و به همین خاطر در نامه‌ای از حضور شیخ‌ ابوالقاسم حسین بن روح تقاضا کرد تا از محضر حضرت‌ بقیة الله (عجل الله تعالی فرجه) بخواهد برای او دعا کند تا خداوند اولاد صالح و فقیه به او عطا نماید. شیخ صدوق خود جریان ولادتش به دعای امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) را در کتاب‌ کمال الدین و تمام النعمه در قالب حدیثی به این صورت نقل می‌کند: «محمد بن علی اسود گوید علی بن حسین بن موسی بن بابویه ره (پدر شیخ صدوق) بعد از مرگ محمد بن عثمان عمری از من خواهش کرد که از ابوالقاسم نوبختی بخواهم که از مولای ما صاحب الزمان (ع) بخواهد در باره او دعا کند که خدا پسری به او عطا کند، گوید از او خواهش کردم و آن را به امام رسانید و پس از سه روز خبر داد که برای علی بن الحسین دعا کرد و بزودی خدای عزوجل به او پسر با برکتی بدهد که سودمند باشد و بعد از او هم اولادی باشد.»

عمری که صرف جمع آوری حدیث شد

شیخ صدوق در شهر قم رشد کرد و علم آموخت. او از همان کودکی در محضر پدر و مشایخ‌ ‌ شهر آموزش را آغاز کرد و به فقیه و محدثی متبحر در علوم دینی تبدیل شد و پس از مدتی به شهر ری مهاجرت کرد. در مواردی، علت مهاجرت شیخ صدوق به ری، درخواست اهالی آن شهر ذکر شده است و در برخی دیگر از منابع به دعوت مستقیم رکن الدوله از ایشان اشاره شده است. اما از مجموع مطالب تاریخی موجود، می‌توان چنین استنتاج نمود که چون آوازه کمالات و قدرت علمی ایشان به سایر نقاط ایران رسید، امیر آل بویه، که خود فردی دانا، عالم‌دوست و علاقه‌مند به ایجاد جلسات مناظره بین علما بود، از شیخ صدوق دعوت کرد، به ری بیاید تا از حضور ایشان در جلسات استفاده شود. این‌گونه بود که دوران پربرکت زندگی ایشان رقم خورد و شیخ صدوق با حمایت رکن الدوله، مناظرات سازنده‌ای با رهبران فرق مختلف درباره موضوعات دینی و به ویژه دو موضوع مهم امامت و غیبت امام معصوم داشت. البته او در تمام طول حیاتش در این شهر نماند. شیخ صدوق از کسانی است که برای جمع آوری احادیث امامان معصوم علیهم‌السلام به مسافرت‌های بسیار رفته است. در این سفرها از استادان بزرگی استفاده کرده و خود نیز به تدریس و بحث می‌پرداخته است. صدوق برخی از کتاب‌های خود را در این سفرها تألیف کرده‌است. از جمله سفرهای شیخ صدوق سفر به شهرهای بخارا، نیشابور، طوس، اصفهان و بغداد بوده است. مردم شهرها و سرزمین‌های گوناگون از جمله: کوفه، بصره، بغداد، واسط، نیشابور، قزوین و مصر در اخذ احکام به او مراجعه می‌کرده‌اند.

 از راه صواب خارج نشد

این فقیه دانشمند با جمع‌آوری، صحت‌سنجی و تدوین احادیث و نگارش کتب‌های دینی ارزشمند به یکی از موثرترین چهره‌های علمی مکتب تشیع بدل شد. حدود ۳۰۰ اثر علمی به شیخ صدوق نسبت داده‌اند که بسیاری از آنها امروزه در دسترس نیست. «الاعتقادات»، «الخصال»، «علل‌ الشرایع»، «عُیون‌ اخبارُ الرضا»، «معانیُ‌ الاخبار» و «من‌ لا یحضُره‌ الفقیه» از آثار گرانقدر جناب شیخ صدوق است. در این بین، کتاب «من لایحضره الفقیه» یکی از چهار کتاب معتبر روایی شیعه محسوب می‌شود که در آن مجموع روایات اهل بیت(ع) درباره مسائل فقهی جمع‌آوری شده و هر مجتهدی در اجتهاد و استنباط احکام شرعی از این کتاب بهره می‌گیرد. گفته می‌شود شیخ این کتاب را در سال ۳۷۲ هـ. ق در روستای «ایلاق» از توابع بلخ نوشت. این اثر شناخته شده‌ترین و بزرگترین کتاب شیخ صدوق است که بارها چاپ شده و ده‌ها تن از فقهای بزرگ به شرح، ترجمه و حاشیه بر آن پرداخته‌اند. این کتاب یکی از اصول چهارگانه فقه شیعه و مأخذ علمی معتبری در احکام شرعی است. گفته می‌شود کتاب مدینة العلم، جامع‌ترین و کامل‌ترین اثر صدوق بوده که در حملات مخالفین به کتابخانه‌های شیعه از بین رفته است. این کتاب به گزارش شیخ طوسی از من لا یحضر بزرگتر بوده است. ابن‌شهرآشوب نقل می‌کند من لا یحضر چهار جزء دارد و مدینة العلم دارای ده جزء است.

 در خصوص جایگاه علمی شیخ صدوق عالمان بسیاری سخن گفته‌اند. از این جمله شیخ طوسی می‌گوید: «محمد بن علی بن حسین، حافظ احادیث، آگاه به فقه و رجال، و حدیث‌شناس بود که در حفظ و کثرت علم، مانند او در میان قمی‌ها دیده نشد.» همچنین گفته شده نخستین‌ کسی‌ که‌ ابن‌بابویه‌ را صدوق‌ نامیده‌ ابن‌ادریس حلی در سرائر است. برخی محققان درباره وجه تسمیه شیخ صدوق بر این باورند که چون او در نقل حدیث از ائمه علیهم السلام خصوصا امام باقر (ع) و امام صادق (ع) از راه صواب خارج نشده و در فهم آن‌ها به خطا نرفته است؛ صدوق نامیده شده است.

مرقدی که مدفن مومنان و بزرگان شد

شیخ صدوق در هفتاد و پنج سالگی و به سال ۳۸۱ ه. قمری در شهر ری دیده از جهان فرو بست و پیکر پاکش در نزدیکی مرقد حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) دفن شد. بعدها در اطراف مقبره او قبرستانی برای دفن مومنان و بزرگان شکل گرفت که با لقب او یعنی «ابن بابویه» شکل گرفت. تجدید عمارت قبر شیخ صدوق در زمان فتحعلی شاه قاجار در سال ۱۲۳۸ق. انجام گرفته‌است. امروزه آرامگاه «شیخ صدوق» در شهرری به زیارت‌گاهی سرشار از معنویت تبدیل شده است. چند سالی است که فضای این آرامگاه گسترش پیدا کرده و خدمات بیشتری به زائران این بقعه و البته آرامستان ابن بابویه ارائه می‌دهند.

آزاده خلیلی